Ντοκουμέντο και συναίσθημα συνδυάζει η νέα ταινία του Παντελή Βούλγαρη "Το Τελευταίο Σημείωμα" με τον Ανδρέα Κωνσταντίνου

Αυτό επισημαίνει στην κριτική του το περιοδικό Αθηνόραμα και ο δημοσιογράφος και κριτικός κινηματογράφου Χρήστος Μήτσης - Η ταινία κάνει πρεμιέρα σήμερα Πέμπτη 26/10 και θα παίζεται και στην Πάτρα

Καλή είναι η κριτική από το περιοδικό Αθηνόραμα και τον Χρήστο Μήτση για την ταινία «Το Τελευταίο Σημείωμα» του Παντελή Βούλγαρη που ξεκινά την πορεία της στις Ελληνικές αίθουσες (και στην Πάτρα) σε διανομή της Tanweer.

To Αθηνόραμα στο νέο τεύχος του (26 Οκτωβρίου 2017) που κυκλοφορεί, κάνει λόγο για ντοκουμέντο και συναίσθημα που συμπλέκονται σε ένα στιβαρά σκηνοθετημένο ιστορικό δράμα, ωστόσο επισημαίνει ότι «Το Τελευταίο Σημείωμα» απ’ ένα σημείο και μετά δεν μπορεί να αποφύγει εντελώς τον πειρασμό της εύκολης, εκβιαστικής συγκίνησης. 

Ακολουθεί αναλυτικά η κριτική για την ταινία που περιγράφει μία αληθινή ιστορία με επίκαιρα μηνύματα και στο σήμερα μιας κι όπως είπε σε συνέντευξη του ο βετεράνος Παντελής Βούλγαρης, «σήμερα ζούμε μία πολύ πιο ύπουλη Κατοχή από εκείνη του ‘41».

“Η πρόσφατη ελληνική Ιστορία εμπνέει για άλλη μία φορά τον Παντελή Βούλγαρη, ο οποίος τη χρησιμοποιεί συχνά ως φόντο μιας συγκινητικής ανθρώπινης περιπέτειας, άλλοτε εν πολλοίς μυθοπλαστικής («Χάπυ Νταίη», «Ψυχή Βαθιά») και άλλοτε βασισμένης σε αληθινά γεγονότα και πρόσωπα («Ελευθέριος Βενιζέλος», «Πέτρινα Χρόνια»). Το «Τελευταίο Σημείωμα» αφηγείται την ιστορία του κομμουνιστή και συνδικαλιστή Ναπολέοντα Σουκατζίδη, ο οποίος συνελήφθη από το καθεστώς Μεταξά, εξορίστηκε και κατέληξε στις φυλακές Ακροναυπλίας, απ’ όπου παραδόθηκε στους Γερμανούς μαζί με εκατοντάδες άλλους πολιτικούς κρατούμενους.

Η ταινία τον συναντά στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου, όπου ασκεί χρέη διερμηνέα για τον διοικητή του, τον υπολοχαγό των SS Καρλ Φίσερ. Ο τελευταίος νιώθει αντιφατικά συναισθήματα γι' αυτόν, τον παίρνει μαζί του σε εκδρομές, του προτείνει να φύγει με τη μνηστή του για τη Γερμανία, αλλά τον απειλεί και τον τιμωρεί όταν του μιλάει ειλικρινά και χωρίς δουλοπρέπεια. Ένα από τα αφηγηματικά πλεονεκτήματα της ταινίας είναι ότι προσπαθεί όσο μπορεί να εστιάζει στα όσα διαδραματίζονται εντός του στρατοπέδου. 

Η περιγραφή είναι ρεαλιστική, με λιγοστές γραφικότητες (ο Ούγγρος δεσμοφύλακας, ο κρατούμενος που επιπλήττει τον Σουκατζίδη σαν ένα είδος ένοχης συνείδησης) και μερικές καλοστημένες λεπτομέρειες (το καρβέλι με τις τρεις χαρακιές-χαραμάδες ελπίδας και διαφυγής). Το βάρος όμως πέφτει στη σχέση του ναζί αξιωματικού με τον Έλληνα κρατούμενο, ένα δραματικά και ιδεολογικά πρωταγωνιστικό δίδυμο το οποίο αντιπαρατίθεται ψυχολογικά, πολιτικά κι εντέλει πολιτισμικά, με τον Σουκατζίδη (ένας λιτός, ερμηνευτικά αποτελεσματικότατος Ανδρέας Κωνσταντίνου) να έχει τη σεναριακή εύνοια –καθότι αγέρωχος, πράος και θαρραλέος, πραγματικός ήρωας–, αλλά με τον εσωτερικά ταραγμένο Καρλ Φίσερ να κερδίζει τελικά τις εντυπώσεις, κυρίως χάρη στην ερμηνεία του έμπειρου Αντρέ Χένικε («Η Πτώση», «Victoria»).

Το σενάριο της Ιωάννας Καρυστιάνη και του Παντελή Βούλγαρη κεντάει ψιλοβελονιά την (σχεδόν ερωτική) έλξη και ταυτόχρονα αναπόφευκτη απώθησή τους, η οποία συμπυκνώνει εύστοχα μια δυναμικά δραματική σύγκρουση χαρακτήρων, απόλυτα συνδεδεμένη με τη φονική σύγκρουση κρατών και ιδεολογιών που μαίνεται γύρω τους. Αυτό το γύρω τους, αντίθετα, αντιμετωπίζεται από την ταινία με ακαδημαϊκή ευπρέπεια, η οποία, πατώντας στη διεκπεραιωτική διήγηση γεγονότων (εντελώς περιττή η σκηνή δολοφονίας του υποστράτηγου Κρεχ) και στους σχηματικούς υποστηρικτικούς χαρακτήρες, οδηγεί το στόρι μέχρι την κορύφωσή του, την εκτέλεση των 200 στο σκοπευτήριο της Καισαριανής την Πρωτομαγιά του 1944.

Κι ενώ έχει προηγηθεί ένα καλοσκηνοθετημένο, βαθιά ανθρώπινο αποχαιρετιστήριο γλέντι, εκεί όλα κινούνται στο ρελαντί κυριολεκτικά και μεταφορικά, οι μελοδραματικοί τόνοι ανεβαίνουν κατακόρυφα και η εύκολη συγκίνηση εκβιάζεται με έναν αταίριαστο μέχρι τότε χολιγουντιανά μεγαλόσχημο, εκκωφαντικό τρόπο”.

Διάρκεια: 117΄. Διανομή: TANWEER. 

Η φωτ. είναι από το Αθηνόραμα.

Στο μεταξύ στο περιοδικό Αθηνόραμα διαβάσαμε κι ένα κείμενο για τον ταλαντούχο ηθοποιό Ανδρέα Κωνσταντίνου, τον οποίο θα δούμε και στο «Success story» του Νίκου Περάκη (αρχές Νοεμβρίου 2017 στις αίθουσες).

Στα δέκα χρόνια που έχουν περάσει από το κινηματογραφικό ντεμπούτο του στην «Ψυχραιμία» του Νίκου Περάκη, ο απόφοιτος της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Ανδρέας Κωνσταντίνου έχει υποδυθεί μια σειρά από ετερόκλητους ρόλους: έχει υπάρξει μέλος των διαβόητων σατανιστών της Παλλήνης («Ο Θάνατος που Ονειρεύτηκα»), ναρκαλιευτής στον Έβρο («Όχθες»), Ανδριώτης καπετάνιος («Μικρά Αγγλία») ενώ ενσάρκωσε υποδειγματικά και τον κορυφαίο Βασίλη Τσιτσάνη («Ουζερί Τσιτσάνης» σε σκηνοθεσία Μανούσου Μανουσάκη).

Ακόμα ο Ανδρέας Κωνσταντίνου έχει παίξει ένα ρόλο και στον «Παράδεισο» του Πατρινού σκηνοθέτη Παναγιώτη Φαφούτη.

Το παρουσιαστικό του όπως αναφέρει το Αθηνόραμα, έχει κάτι από τη γοητεία των ηθοποιών του ασπρόμαυρου ελληνικού σινεμά, αν κι εκείνος είναι ένας μοντέρνος ερμηνευτής που προσπαθεί να γίνει κάθε φορά ένα με τον χαρακτήρα που υποδύεται. όπως στο «Ουζερί Τσιτσάνης», που έμαθε μπουζούκι για τις ανάγκες του ρόλου.

Στο «Τελευταίο Σημείωμα» του Παντελή Βούλγαρη, υποδύεται τον Ναπολέοντα Σουκατζίδη. «Ομολογώ πως δεν γνώριζα τη θυσία του Σουκατζίδη, ούτε ήξερα πολλά για τους 200 της Καισαρια­νής. Ο Παντελής Βούλγαρης μου διηγήθηκε τα πάντα. Έχει μια μοναδική ικανότητα­ να δημιουργεί από την αρχή στα γυρίσματα μια ξεχωριστή κινηματογραφική πραγματικότητα, η οποία σου δίνει αυτήν τη μαγική αίσθηση ότι μπαίνεις σε έναν καινούργιο κόσμο. Μου είναι αδύνατο να φέρω στο μυαλό μου μια τόσο οδυνηρή συνθήκη. Ομολογουμένως η ανατριχιαστικά ρεαλιστική ατμόσφαιρα που δημιουργούν τα σκηνικά με βοήθησε κάπως», ανέφερε ο Ανδρέας Κωνσταντίνου.

Επιμέλεια: Τ. ΜΑΡΤΑΤΟΣ (Μέλος ΕΣΗΕΠΗΝ)